Jaqueline Groag- Bir Başarının Tasarımı
Jaqueline Groag Kimdir?
Gerçek adı Hilde Pick olan Jaqueline Groag, 6 Nisan 1903’te Prag’da dünyaya gelmiştir. Yaşadığı bölgede asimile edilen Yahudi bir ailenin çocuğu olan Groag çocukluk dönemlerinde bazı sıkıntılar yaşamıştır. Küçük yaşta hastalıklarla mücadele ediyor olması onu başta eğitim hayatında sonrasında ise birçok toplumsal ortamda izole etmiştir. Bu nedenle evden çıkamayan Groag daha naif ve mütevazı bir şekilde büyümüştür. Hastalıklarından dolayı evden çıkamıyor olması onun özellikle eğitim hayatını etkilemiştir. Eğitimini eve gelem öğretmenlerle tamamlasa da resmi sınavlara girememiştir.
“Wiener Werkstätte” Yılları
Jaqueline Groag dönemde yaşanan 1.Dünya Savaşı’ndan etkilenmiş ve henüz 19 yaşındayken Viyana’ya göç etmiştir. Bu şehirde tekstil tasarımı üzerine eğitim almaya başlamıştır. Aynı yıllarda ünlü tasarım hareketi olan Wiener Werkstätte’ te çalışma imkânı bulmuştur. Henüz öğrenciyken Kunstgewerbeschule tarafından düzenlenen bir yarışmada birinci olmuştur.
-Sanayi Devrimi
18. yüzyılın ikinci yarısında başlayıp 19. yüzyılın ilk yarısına kadar devam edilen makineleşme ile başlayan dönemdir. Bu dönemde sanayide kullanılan makinalar geliştirilmiş ve buhar gibi sanayi için gerekli olan güç kaynaklar keşfedilmiştir. Sanayi Devrim’i üretimin yapısında ve ülkenin ekonomisinde büyük ve köklü bir değişiklik yaratmıştır. Başta demir – çelik ve tekstil sektöründe başlayan devrim sonrasında sırayla tüm sektörlere yayılmıştır.
İlk olarak İngiltere’de başlayan bu devrim öncelikle kuzey yarımkürede bulunan ülkelere; sonrasında diğer tüm ülkelere yayılmıştır. Sanayi Devrimi’nin İngiltere’de başlıyor olmasının nedeni, devrimin ortaya çıkışı sağlayan ve buna zemin sağlayan ülkelerin başında gelmesidir.
Sanayi Devrimi’nin en önemli gelişmelerinden birisi James Watt’ın 1763’te buharla çalışan makineyi bulmasıdır. Buharlı makinenin gelişmiş hali, makine çağının gerçek başlangıç noktasıdır.
Sanayi Devrimi sonrasında makinaların seri üretimine karşı tepki olarak Avrupa’da “Arts and Crafts” hareketi başlamıştır. Bu hareket sanat ve zanaat birlikteliğini savunmuştur. Böylelikle hareketten etkilenen çok sayıda sanat ve tasarım hareketi ortaya çıkmıştır. Bunlardan birisi de Avusturya’da kurulan “Vienna (Wiener) Secession”nın sonucunda ortaya çıkan Wienner Werkstätte’ dir.
Vienna Seccession farklı ilkeler eve yaklaşımlara sahip dönemin önde gelen sanat merkezlerindendir. Özellikle “To the time its art, to art its freedom” / “Zamanın sanatı, sanatın özgürlüğü” sloganıyla hayatın tüm alanlarında sanat ile var olma çabası üzerine çalışmalarını sürdürmüştür.
Jaqueline Groag, Werkstätte’teki diğer kadın tasarımcılar gibi dönemin ünlü mimarlarından ve aynı zamanda kurumun ortaklarından birisi olan Josef Hoffmann’ın öğrencisidir. Aynı yıllar incelendiğinde Hoffmann’ın öğrencilerinin çoğunun kadın ve Yahudi olduğu görülmektedir. 1. Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle birlikte bu sayı artmıştır.
Savaş ve Kadın
1.Dünya Savaşı ve savaş dönemlerinde erkeklerin savaş için yaşam alanlarından ayrılmaları, kadınların çalışma hayatlarında yeni alanlara adım atma imkânı vermiştir. Fakat savaş sonrasında geri dönen erkek nüfusu kadınların yalnızca tekstil ve tasarım alanlarında çalışmalarına imkân vermişlerdir.
Savaş dönemleri sanat dolayısıyla tasarımlar üzerinde büyük etkiler göstermiştir. Bunun nedeni savaş gibi toplumsal olayların bedensel, sosyal ve ruhsal açıdan bireyleri doğrudan etkiliyor nitelikte olmalarıdır. İncelendiğinde 1939 yılından 1945 yılına kadar süren ve hayatı durduran 2. Dünya Savaşı’nın uzun süren travmalarının ardından ‘çağdaş’ tasarım kavramı ortaya çıkmıştır.
Hatta savaş dönemlerinde kurulan tasarım okulları ve kurumları bulunmaktadır. Buna örnek olarak 1944’te kurulan Council of Industrial Design gösterilebilir.
Jaqueline Groag 1. Dünya Savaşı sonrasında savaşın olumsuz sonuçlarından etkilenen ilk eşini kaybetmiştir. Bu nedenle 1926-1937 yılları arası yaptığı çalışmalarında H. Blumberger imzasını kullanmıştır. Kocasının ölümünden sonra tek başına kalan Groag, ekonomik özgürlüğü için çalışmak zorunda kalmıştır. Çalışma alanı olarak ise kadınların profesyonel bir kariyer yapabileceği az sayıdaki alanlardan biri olan uygulamalı sanat ve tasarım alanını seçmiştir.
Paris Yılları
Amerika’da 1929’da başlayan ekonomik kriz diğer ülkeleri farklı noktalardan etkilemiştir. Bu ekonomik buhranın otuzlu yıllarda özellikle Avusturya’da Yahudi düşmanlığını arttırdığı görülüştür. Ülke politikasını da etkileyen bu durum Wienner Werkstatte’nin kapanmasına giden süreci hızlandırmış ve kurum 1932 yılında kapanmıştır.
Groag, 1930 yılında Paris’e gitmiştir. Paris’te modacı Poiret, Coco Chanel ve Elsa Schiaparelli’ye beraberinde ipekli kumaşa kalıp baskı tekniğini kullanarak üretilen metraj kumaşlar tasarlamışlardır.
Avusturya içindeki olaylardan etkilenen Almanya, açtığı Bauhaus Okulu sayesinde bu dönemde rağbet görmüştür. Aynı zamanda Amerika da tasarım ve sanat alanlarında kendini geliştirmeye başlamıştır. Bunun farkında olan Groag da bu ülkelerden de müşteriler edinmeye başlamıştır. Böylelikle uluslararası platformlarda da adını duyurmaya başlamıştır. Jacques Groag, Viyana Modern Hareketinin kurucu isimlerinden Adolf Loos’tan eğitim almış ve onun asistanlığını yapmıştır.
Aynı yıllarda bir sonraki eşi olan Çek mimar Jacques Groag ile tanışmıştır ve 1937 yılında evlenmişlerdir. Nikâh sonrasında Jacqueline Groag adını kullanmaya başlamıştır.
1938 yılında Avusturya ile Almanya arasında yaşanan politik birleşme esnasında, Nazi rejiminden kaçmak için aslen Çek vatandaşı olan Groag çifti, Prag’a taşınmışlardır. Bir yıl sonrasının baharında Londra’ya göç etmişlerdir.
İngiltere Yılları
Groag, İngiltere’de yaşadığı yıllar sürecinde Edinburgh Weavers ve David Whitehead gibi İngiltere’nin önde gelen tekstil üreticilerinin tasarımlarını yapmıştır. Groag’ın başarılarının Werkstätte’teki çizgisini çağdaş tasarımla buluşturması olarak düşünülmektedir.
Buna örnek olarak; Wienner Werkstätte’teki tasarımlarından ilham alarak yaptığı “Tulip” adlı tasarımıdır. Modacı Edward Molyneux bu tasarımı II. Elizabeth için tasarladığı giyiside kullanılmıştır.
Jaqueline Groag 1947 yılı itibariyle İngiliz vatandaşı olmuştur. Sonraki dönemlerde ise İngiliz tasarımına damga vuran üç kadından birisi olarak anılmıştır.
1950 ve Sonrası
Jaqueline Groag, 50 yılı ve sonrasında serbest tasarımcı olarak çalışmıştır. Bu yıllarda birçok iş teklifi almıştır. Liberty Gerald Holtom, John Lewis, ve Grafton için baskılı tekstiller tasarlamıştır. Aynı zamanda Warerite için plastik laminatlar ve Bond Worth için halılar tasarlamıştır.
Başarılarıyla alanında isminden söz ettiren Groag, tekstil ve tasarım alanında kadınların yerlerinin kabulünde büyük bir öneme sahiptir. Groag’in yaşamındaki başarı öyküsü, kadına iş hayatında olma fırsatı verildiği vakitte kadının neler yapabileceğinin görülmesi açısından oldukça kıymetlidir.
Yaşamı boyunca mesleğini ihtimam göstererek devam ettiren Jaqueline Groag 13 Ocak 1986’da Londra’da vefat etmiştir.
Jaqueline Groag‘in Uluslararası Başarıları
- 1931 yılında Paris’te gerçekleşen “Internationale Exposition Coloniale”da sergilenen tekstil tasarımları programında altın madalya kazanmıştır.
- 1933’te “Milan Triennial Exhibition of Decorative Arts and Modern Architecture” programında altın madalya kazanmıştır.
- 1984 yılında “Royal Designer for Industry” (Kraliyet Endüstri Tasarımcısı) unvanını almıştır.
Perdeye dair güncel bilgileri takip etmek için Gernaz Tekstil’in sosyal medya adreslerini inceleyebilirsiniz.
https://www.instagram.com/gernaztekstil/
https://www.facebook.com/Gernaz-tekstil-112539127131517/about
